Narzędzie dostępności

Skopiuj link

Drukuj

Udostępnij

Strona główna

Analizy

Debata TVP – Trzaskowski kontra Nawrocki. Fact–checking na żywo

23.05.2025 godz.19:26

8 min czytania

Artykuł

Informujemy o najważniejszych wydarzeniach ze świata fact-checkingu.

23.05.2025 godz.19:26

8 min czytania

Debata TVP – Trzaskowski kontra Nawrocki. Fact–checking na żywo

Wybory Wybory prezydenckie

Dziś dzień debaty TVP przed II turą wyborów prezydenckich. Postanowiliśmy na żywo sprawdzać zgodność z prawdą wypowiedzi Rafała Trzaskowskiego i Karola Nawrockiego. Czy to, co mówią kandydaci, to prawda, fałsz, a może manipulacja? W tym artykule możesz śledzić wyniki naszego fact-checkingu.

Fot. Shutterstock / Modyfikacje: Demagog

Debata TVP – Trzaskowski kontra Nawrocki. Fact–checking na żywo

Wybory Wybory prezydenckie

Udostępnij:

Tu zobaczysz sprawdzone wypowiedzi debaty TVP między Rafałem Trzaskowskim a Karolem Nawrockim przed II turą wyborów prezydenckich.

Cztery warszawskie szpitale: Bielański, Praski, Czerniakowski i Południowy, otrzymają ze środków unijnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy 216 mln zł na opiekę onkologiczną.
O finansowanie z Unii Europejskiej wnioskowały miejskie szpitale, a nie prezydent miasta Rafał Trzaskowski.
Kwota unijnego wsparcia podana przez Rafała Trzaskowskiego jest poprawna, jednak polityk – stwierdzeniem, że to on pozyskał te środki – wyolbrzymił swoje dokonania. Dlatego jego wypowiedź oceniamy jako manipulację

Zgodnie z najnowszym raportem Fundacji Watch Health Care w październiku i w listopadzie 2024 roku średni czas oczekiwania na gwarantowane świadczenie zdrowotne (poradę, badanie, zabieg lub operację) wynosił 4,2 miesiąca (s. 5).
To więcej niż rok wcześniej i najwięcej od 12 lat (s. 6), czyli odkąd WHC prowadzi pomiary.
Średni czas oczekiwania do lekarza specjalisty w 2024 roku wyniósł 4,3 miesiąca (s. 27). To również najwyższy wynik od 12 lat według opublikowanych dotychczas edycji Barometru WHC.

Według niemieckiej policji federalnej w 2024 roku na granicy z Polską zawrócono 9369 osób. Najczęściej byli to obywatele Ukrainy – to 4704 osoby.
Osoby zawrócone to takie, które próbowały z terytorium Polski dostać się do Niemiec, ale nie pozwoliły im na to niemieckie służby. Liczba takich osób zwiększyła się od 2023 roku, gdy Niemcy przywróciły kontrole na granicy z Polską.
Zdarza się, że liczby dotyczące osób zawracanych na granicy są błędnie przedstawiane jako „nielegalnych migrantów” „przywożonych” czy „przekazywanych” do Polski z Niemiec. Tymczasem liczba osób, które w 2024 roku nielegalnie przebywały na terytorium Niemiec i zostały przekazane do Polski, jest prawie dziesięciokrotnie mniejsza.
Informacja o 10 tys. nielegalnych migrantów przekraczających polską zachodnią granicę nie znajduje potwierdzenia w wiarygodnych źródłach. Dlatego wypowiedź Karola Nawrockiego oceniamy jako fałsz.

Zgodnie z danymi publikowanymi przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w 2023 roku wydano 320 630 zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. W 2024 roku tych pozwoleń było 322 941. To o 2 311 więcej.
W okresie 2018–2022 w każdym roku wydano cudzoziemcom więcej zezwoleń na pracę, niż miało to miejsce w zeszłym roku. Mimo to polityk porównał dane z 2024 roku z danymi jedynie za ostatni rok rządów Prawa i Sprawiedliwości. To wybiórczy dobór danych pasujących do tezy.
Polityk nie przedstawił także pełnej liczby wydanych zezwoleń. Pominął w ten sposób fakt, że wzrost liczby zaświadczeń w tych latach był stosunkowo niski (0,72 proc.). Z powodu pominięcia tego istotnego kontekstu i wybiórczego dobierania danych oceniamy wypowiedź jako manipulację.
Wydanie zezwolenia na pracę nie jest równoznaczne z wydaniem zezwolenia na pobyt. Istnieje jednak możliwość uzyskania jednolitego pozwolenia na pobyt i pracę.

W 2016 roku Sejm głosował nad prezydenckim projektem ustawy dotyczącym m.in. przywrócenia wieku emerytalnego wynoszącego dla kobiet co najmniej 60 lat oraz dla mężczyzn co najmniej 65 lat.
Rafał Trzaskowski, podobnie jak prawie cały klub Platformy Obywatelskiej, głosował przeciw przyjęciu tej ustawy.
Mimo to ustawa przeszła przez Sejm głosami PiS, Kukiz’15 oraz koła Wolni i Solidarni.
Wcześniej, w 2012 roku, z inicjatywy rządu uchwalono ustawę stopniowo podwyższającą i zrównującą wiek emerytalny kobiet i mężczyzn do 67 lat.

Według raportu Ministerstwa Finansów „Stan Polskich Finansów Publicznych 2016–2023. Biała Księga” w latach 2016–2022, gdy rządziła Zjednoczona Prawica, wprowadzono 22 nowe daniny, opłaty i inne obciążenia, które mieszczą się w definicji podatku (s. 47).
Tak zwana „opłata deszczowa” funkcjonuje w Polsce od 2018 roku, na mocy art. 269 ust. 1 ustawy Prawo wodne. Dotyczy właścicieli nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m kw. (niepodłączonej do kanalizacji) i obszaru, który w ponad 70 proc. jest pokryty nawierzchnią nieprzepuszczającą wody (na przykład kostką brukową, asfaltem lub betonem).

W latach 2018–2025 warszawski samorząd wybudował 1 465 mieszkań – 447 lokali komunalnych oraz 1 018 mieszkań zarządzanych przez towarzystwa budownictwa społecznego (TBS).
W komentarzu dla Demagoga Wydział Prasowy Urzędu m.st. Warszawy poinformował, że w latach 2018–2024 miasto wyremontowało łącznie 12 288 pojedynczych pustostanów, a także 352 lokale w opuszczonych budynkach.
Za rządów Trzaskowskiego faktycznie wyremontowano ponad 12 tys. mieszkań, ale oddano do użytku mniej niż 2 tys. nowo wybudowanych mieszkań. Na tej podstawie oceniamy wypowiedź jako częściową prawdę.

W latach 2018–2024 samorząd oddał do użytku łącznie 423 mieszkania komunalne w Warszawie.
Liczba mieszkań komunalnych budowanych w Warszawie nie jest stała w każdym roku. W latach 2018–2024 oddawano ich średnio ok. 60 rocznie.

W maju 2022 roku na poziomie UE zniesiono cła na towary importowane z Ukrainy. Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że problemem dla polskich rolników stała się jednak zbyt duża ilość zboża ze wschodu na rynku.
Obecnie obowiązuje zakaz importu do Polski pszenicy, kukurydzy, rzepaku, słonecznika, mąki i otrębów z Ukrainy. Dzieje się to na mocy rozporządzenia z września 2023 roku.
W maju 2024 roku do unijnych przepisów o zniesieniu ceł na towary z Ukrainy dodano możliwość ich przywrócenia ceł na import niektórych produktów powyżej określonego limitu. Komisja Europejska skorzystała z tej możliwości i wprowadziła cła na nadmiarowy import owsa, jaj, cukru, kaszy i miodu.
Od 5 czerwca 2025 roku przestanie obowiązywać unijne rozporządzenie o liberalizacji handlu z Ukrainą. Według źródeł Polskiej Agencji Prasowej nowe, tymczasowe rozwiązanie ma ograniczać bezcłowy import niektórych towarów z Ukrainy. Zboże wciąż jednak ma być zwolnione z licencjonowania.

Dokument „Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej” został zatwierdzony przez prezydenta Andrzeja Dudę w 2020 roku i zawiera odniesienia zarówno do technologii sztucznej inteligencji, jak i do systemów bezzałogowych (potocznie nazywanych „dronami”).
Jak czytamy na s. 7 dokumentu: „Rozwój nowych technologii – zarówno cywilnych, jak i wojskowych – sprawia, że istotnie wzrasta wykorzystanie bezzałogowych i autonomicznych systemów, zautomatyzowanych i zrobotyzowanych platform uzbrojenia wykorzystujących sztuczną inteligencję”.
W opisie strategii wspomniano również o obronie cywilnej. Jeden z celów sformułowano następująco: „Budować odporność państwa na zagrożenia, w tym o charakterze hybrydowym, zapewniać powszechny charakter obrony cywilnej i ochrony ludności oraz gromadzić i utrzymywać zdolności do odtwarzania niezbędnych zasobów” (s. 15).

Europejski Zielony Ład to zainicjowany w 2019 roku pakiet inicjatyw, który zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 roku. W ramach realizacji Zielonego Ładu przyjęto już różne dyrektywy i rozporządzenia.
Na początku tego roku pojawiły się doniesienia, że Komisja Europejska chce wycofać się z Zielonego Ładu (np. 1, 2, 4). Wzięły się one m.in. z przedstawienia nowej wizji rozwoju rolnictwa oraz nowego programu KE – Europejskiego Kompasu Konkurencyjności.
Nawet jeśli Komisja Europejska zaproponowała nowe programy obok Zielonego Ładu, nie oznacza to, że Zielonego Ładu już nie ma. Dlatego wypowiedź Rafała Trzaskowskiego oceniamy jako fałsz.

Dług publiczny to całkowita kwota zobowiązań podmiotów sektora finansów publicznych (w szczególności Skarbu Państwa), jednostek samorządu terytorialnego oraz funduszów celowych.
W IV kwartale 2024 roku zadłużenie sektora finansów publicznych (państwowy dług publiczny) sięgnęło 1,61 bln zł. W tym czasie zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych (dług publiczny liczony według metodologii unijnej) wyniosło 2,01 bln zł.
Kwota 1,75 bln zł to zadłużenie wyłącznie Skarbu Państwa według najnowszych danych (marzec 2025 roku). Zwykle stanowi on 90 proc. państwowego długu publicznego.
Dług publiczny jest zatem większy, niż twierdzi Karol Nawrocki. Rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu wspierają jego tezę, dlatego tę wypowiedź oceniamy jako częściową prawdę.

Według danych, które otrzymaliśmy z Wydziału Prasowego Urzędu m.st. Warszawy lokatorzy mieszkań stanowiących zasób miejski to ponad 160 tys. osób (stan na 7 maja 2025 roku).
W zasobie dzielnic m.st. Warszawy jest ponad 8 500 lokali użytkowych. Część miejskich lokali jest wynajmowana organizacjom na preferencyjnych warunkach.
W 2021 roku co dziesiąty miejski lokal użytkowy był wynajmowany w ten sposób przez organizacje non-profit. Z oferty wynajmu korzystały wówczas 882 takie podmioty.

Komisja śledcza, powołana 19 grudnia 2023 roku do wyjaśnienia wątpliwości związanych z legalizacją pobytu cudzoziemców w Polsce, ustaliła, że w badanym okresie (listopad 2019 – listopad 2023) wydano 376 761 wiz Schengen (s. 5). Komisja nie stwierdziła jednoznacznie, w ilu przypadkach doszło do naruszenia procedur.
Jednym z wątków tzw. afery wizowej jest śledztwo w sprawie Edgara K., który miał niezgodnie z prawem wpływać na przebieg postępowań wizowych. Prokuratura wszczęła je przed powołaniem komisji – 7 marca 2023 roku. To prokuratura, a nie komisja śledcza ustaliła, że przez pośrednictwo Edgara K. wizy udzielono co najmniej 358 osobom. W raporcie komisji jedynie wspomniano o tym wątku (s. 9).
Na podstawie zebranych informacji komisja postanowiła złożyć zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw przez 11 funkcjonariuszy publicznych (s. 48). Po uwzględnieniu tych zawiadomień śledztwo prokuratury w sprawie „afery wizowej” objęło okoliczności ubiegania się o kilka tysięcy kolejnych wiz.
Karol Nawrocki wybiórczo przedstawił ustalenia komisji śledczej ds. tzw. afery wizowej, dlatego jego wypowiedź oceniamy jako manipulację.