To już 9 lat z programem 500+

Świadczenie wychowawcze, nazywane też 800+ (dawniej 500+), było jedną ze sztandarowych obietnic Andrzeja Dudy oraz Prawa i Sprawiedliwości w 2015 roku. Program wszedł w życie w kwietniu 2016 roku na mocy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Od tego czasu powstały raporty, analizy i badania wskazujące ten program jako jeden z czynników, który przynajmniej w pierwszych latach od wprowadzenia przyczynił się do spadku ubóstwa wśród dzieci (np. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). 

Jednocześnie zwracano uwagę, że ten pozytywny efekt można było uzyskać dużo niższym kosztem (s. 2). Ostrzegano również, że brak waloryzacji świadczenia może sprawić, że część ubogich rodzin znów znajdzie się pod progiem ubóstwa (s. 21).

W pierwszych latach funkcjonowania tego programu świadczenie w wysokości 500 zł wypłacano na każde drugie i kolejne dziecko (art. 5 ust. 1) oraz na pierwsze dziecko, jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekraczał progu 800 zł (art. 5 ust. 3). Od lipca 2019 roku świadczenie przyznawano już na każde dziecko. Od początku 2024 roku kwota świadczenia wynosi 800 zł. 

GUS: ubóstwo malało

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego ubóstwo skrajne (poniżej minimum egzystencji) i relatywne (poniżej 50 proc. średnich wydatków gospodarstw domowych) w grupie wiekowej od0 do 17 lat zaczęło spadać po wprowadzeniu programu 500+. Taki trend trwał do roku 2017. W 2018 roku poziom ubóstwa ponownie wzrósł, lecz w 2019, gdy przyznano świadczenie na pierwsze dziecko, znów spadł.

Od 2021 roku ubóstwo skrajne wśród najmłodszych znów stopniowo rośnie. W 2023 roku ubóstwo sięgnęło 7,6 proc. W 2023 roku odnotowano też wzrost ubóstwa relatywnego do poziomu 14,3 proc.

500+ straciło swoją moc

Dane dotyczące ubóstwa monitoruje Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu. Co roku publikuje ona raport „Poverty Watch” na temat sytuacji osób w biedzie. 

Z najnowszej edycji raportu wynika, że w 2023 roku liczba dzieci w rodzinach skrajnie ubogich wzrosła o 32 proc. w odniesieniu do roku poprzedniego (s. 16).

W „Poverty Watch 2024” zaznaczono również, że metoda uznaniowego waloryzowania świadczeń zawodzi i powinna zostać zmieniona. Autorzy raportu uznali, że świadczenie w ramach programu 800+ powinno być automatycznie waloryzowane co roku w odniesieniu do poziomu płacy minimalnej (s. 65). Jak wspomnieliśmy, kwotę świadczenia zwiększono dotychczas tylko raz.

Demagog współpracuje z kanałem „Imponderabilia”

W ramach współpracy z Karolem Paciorkiem, prowadzącym kanał „Imponderabilia”, sprawdzamy wypowiedzi kandydatów na prezydenta – gości jego kanału. Skróty naszych analiz zobaczysz na nagraniu rozmowy z kandydatem. Ich pełne wersje przeczytasz na naszej stronie.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Kontroluj polityków!

Patrz władzy na ręce i wspieraj niezależność.

Wpłacam