Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Zdrowie 
Analizy
Demagog rujnuje faktoidy: czy słodycze są przyczyną trądziku i wykwitów skórnych?
12 min czytania
Sprawdzamy prawdziwość faktoidów – popularnych anegdotek, którymi lubimy dzielić się w rozmowach, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek.
12 min czytania
Demagog rujnuje faktoidy: czy słodycze są przyczyną trądziku i wykwitów skórnych?
Słodycze, a zwłaszcza czekolada, są często „oskarżane” o to, że wywołują pryszcze. Czy słodkie przekąski rzeczywiście są przyczyną trądziku i wykwitów skórnych? W tym tekście znajdziesz aktualny stan wiedzy i omówienie najnowszych doniesień naukowych.
Słodycze, a zwłaszcza czekolada, są często „oskarżane” o to, że wywołują pryszcze. Czy słodkie przekąski rzeczywiście są przyczyną trądziku i wykwitów skórnych? W tym tekście znajdziesz aktualny stan wiedzy i omówienie najnowszych doniesień naukowych.
Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.
Faktoidy nie zawsze są całkiem fałszywe, czasami są po prostu uproszczone, przesadne, „podkręcone” przez kolejne przekazy i emocje, jakie towarzyszą ich rozpowszechnianiu.
Dziś sprawdzimy, czy to prawda, że od słodyczy dostaje się krost lub innych wykwitów skórnych.
Słodycze i trądzik – więcej pytań niż odpowiedzi
Czy słodycze i trądzik są ze sobą powiązane? Jeśli kiedyś się nad tym zastanawialiście, to może zauważyliście, że w tej kwestii ile osób, tyle odpowiedzi (np. 1, 2, 3). Skomplikowany związek pomiędzy wykwitami skórnymi a dietą dobrze skomentował dr Robert H. Shmerling z Harvard Medical School (HMS), który stwierdził:
„Kiedy byłem nastolatkiem, porady dotyczące trądziku były jasne i spójne: unikaj tłustych potraw i czekolady, ponieważ powodują one wypryski i pogarszają istniejący trądzik, często myj twarz, stosuj miejscowe preparaty […]. Kiedy poszedłem na studia medyczne, ten przekaz się zmienił. Dowiedziałem się, że związek diety z trądzikiem to mit i że to, co jemy, ma niewiele wspólnego z łagodzeniem lub pogarszaniem trądziku. Jednak nowe badania po raz kolejny odwróciły tę sytuację. Wskazują one, że dieta może przyczyniać się do rozwoju trądziku – przynajmniej u dorosłych”.
Rzeczywiście, w publikacjach naukowych oraz w wypowiedziach ekspertów często można znaleźć niejednoznaczne lub nierozstrzygające informacje na temat potencjalnych związków pomiędzy jedzeniem słodyczy a trądzikiem (np. 1, 2, 3, 4). Z dzisiejszego odcinka faktoidowej serii dowiesz się nie tylko, skąd się biorą te rozbieżności, lecz także – co z nich tak naprawdę wynika.
Co jest przyczyną trądziku?
Na najbardziej podstawowym poziomie „trądzik jest następstwem połączenia kilku czynników: zbyt dużej ilości tłuszczów produkowanych w skórze, zatkanych porów skórnych, działalności skórnych oraz stanu zapalnego”. Istnieje jednak wiele zmiennych, które mogą wpływać na to, czy u danej osoby dojdzie do rozwoju wykwitów, czy nie.
Jak podaje Harvard Medical School (HMS), do tych czynników należą między innymi:
- zmiany hormonalne,
- czynniki genetyczne (dziedziczna skłonność),
- przyjmowane leki,
- stosowane używki, np. papierosy,
- produkty kosmetyczne przyczyniające się do zatykania porów,
- poziom stresu,
- zanieczyszczenie powietrza.
Skoro tak wiele zmiennych przyczynia się do powstawania trądziku, to wydaje się logiczne, że również dieta może mieć tu jakieś znaczenie. Tym bardziej że to, co jemy, wpływa np. na skład i produkcję tłuszczów skórnych. Sposób żywienia może również zmniejszać lub zwiększać stan zapalny ustroju, który przecież jest jedną z przyczyn rozwoju trądziku. Niestety, rozstrzygnięcie tej kwestii na gruncie naukowym nie jest takie proste. Dlaczego?
Trądzik i dieta: wśród ekspertów nie ma jednomyślności
Problem w tym, że w wielu badaniach, które mają rozstrzygnąć, czy dieta wpływa na powstawanie wykwitów skórnych, naukowcy skupiają się na jakimś konkretnym produkcie spożywczym, np. na mleku albo na czekoladzie. Przez to wyniki tych analiz są często ze sobą sprzeczne i/lub nierozstrzygające.
Przecież dwie osoby spożywające takie same ilości czekolady mogą poza tym żywić się zupełnie inaczej. Jedna może jeść same wysoko przetworzone fast foody, a druga – stosować się do zasad tzw. talerza zdrowego żywienia.
Między innymi dlatego takie organizacje, jak Harvard Medical School (HMS), podają: „mimo że istnieją pewne dane dotyczące związków pomiędzy dietą a trądzikiem, nie ma jednomyślności [wśród specjalistów – przyp. Demagog] co do tego, czy zmiana sposobu odżywiania jest skutecznym sposobem radzenia sobie z trądzikiem”.
Czy to oznacza, że dieta nie ma żadnego wpływu na zmiany trądzikowe i można tym wnioskiem zakończyć dzisiejszy tekst? Znacie tę serię, więc wiecie, że to nie takie proste.
Co na temat trądziku i diety mówią badania?
Jedno z największych badań, jakie przeprowadzono na temat związków pomiędzy żywieniem a trądzikiem, przedstawiono w 2020 roku na łamach „JAMA Dermatology”. Do tej analizy włączono ponad 24 tys. uczestników, których podzielono na trzy grupy:
- osoby, które nigdy nie miały trądziku,
- osoby, które obecnie uskarżają się na trądzik,
- osoby, które w tej chwili nie mają objawów trądziku, ale miewały go w przeszłości.
Następnie uczestników poproszono o wypełnienie kwestionariuszy związanych z ich sposobem żywienia (co jedli, ile, jak często itp.). Okazało się, że im więcej badani spożywali produktów o wysokiej zawartości tłuszczu i cukrów prostych (w tym mleka i słodzonych napojów), tym większe było u nich prawdopodobieństwo wystąpienia trądziku.
Warto jednak pamiętać, że do tego typu wyników należy podchodzić z dużą ostrożnością, i to z wielu powodów. Po pierwsze, badani sami deklarowali, jak wygląda ich dieta. Tego typu wyniki nie są uznawane za szczególnie wiarygodne. Nie tylko dlatego, że uczestnicy mogą zafałszowywać wyniki lub podawać nieprecyzyjne informacje, lecz także dlatego, że mogą zwyczajnie zapomnieć o czymś istotnym.
Po drugie, uczestnicy badania sami diagnozowali u siebie trądzik. To znaczy, że mogli pomylić wykwity występujące u siebie z inną jednostką chorobową (np. z trądzikiem różowatym, który ma odmienną patogenezę).
Czy badania dotyczące trądziku i diety są wiarygodne?
Trzeba też podkreślić, że omawiana publikacja z „JAMA Dermatology” jest tzw. analizą obserwacyjną, czyli taką, która nie dowodzi związku przyczynowo-skutkowego, a jedynie pokazuje korelację. Na przykład u niektórych osób zwiększone spożycie słodyczy mogło być skutkiem złego samopoczucia spowodowanego zmianami skórnymi, a nie przyczyną tych wykwitów.
Na badanych mogły też mieć wpływ dodatkowe czynniki, których nie ujęto w publikacji. Brakuje danych na temat tego, czy osoby spożywające dużo cukru i tłuszczu prowadzą ogólnie bardziej niezdrowy trybu życia niż pozostali uczestnicy, np. palą papierosy, piją większe ilości alkoholu itp.
Sami autorzy publikacji zwracają zresztą uwagę na to, że ich analiza jest jedynie wstępem do dalszych badań na ten temat, które powinny zostać przeprowadzone w przyszłości: „aby dokładniej zbadać związek między dietą a trądzikiem u osób dorosłych, konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań na dużą skalę”.
Na szczęście analiza opublikowana w „JAMA Dermatology” to nie jedyne badania dotyczące związków pomiędzy dietą a trądzikiem. Pojedyncze doniesienie naukowe może nie dać rozstrzygających wniosków, ale jeśli materiału dowodowego zgromadzi się więcej, to konkluzje stają się bardziej wiarygodne. Właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku zależności pomiędzy żywieniem a wypryskami.
Jaka dieta pogarsza, a jaka łagodzi trądzik?
W tym samym roku, w którym ukazała się praca z „JAMA Dermatology”, opublikowano również inne obszerne doniesienie naukowe. Ukazało się ono na łamach „American Journal of Clinical Dermatology”. Zebrano w nim najważniejsze konkluzje dotyczące związków pomiędzy dietą a trądzikiem. Wykazano, że na powstanie trądziku mogą wpływać nie tyle pojedyncze produkty spożywcze, ile ogólnie wysokocukrowa dieta.
Autorzy tej pracy podają, że osoby, które mają skłonność do trądziku, mogą cierpieć na bardziej dokuczliwe dolegliwości skórne wtedy, gdy ich dieta cechuje się wysokim indeksem glikemicznym – czyli wtedy, gdy jest w niej dużo cukrów prostych, a np. mało błonnika. W analizie wykazano też, że możliwe jest istnienie związku pomiędzy piciem mleka a obecnością wykwitów skórnych, ponieważ ten produkt spożywczy wpływa na gospodarkę insulinową (czyli na te procesy biochemiczne, które zarządzają w organizmie cukrami).
Do podobnych wniosków doszli autorzy pracy opublikowanej w 2019 roku na łamach „Clinical Nutrition”. Z ich analizy wynika, że picie mleka może przyczyniać się do zaostrzenia zmian trądzikowych. Uczeni nie wykazali natomiast takiego efektu u osób, które spożywały nie mleko, lecz nabiał (jogurty lub sery).
Warto również zwrócić uwagę na to, że w niektórych pracach analizuje się nie tylko te działania dietetyczne, które mogą pogarszać stan skóry trądzikowej, lecz także i te, które mogą go poprawiać. Z analizy opublikowanej w „American Journal of Clinical Dermatology” wynika, że spożywanie odpowiednich ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (czyli np. tych znajdujących się w rybach, orzechach), w tym zwłaszcza kwasów omega-3, może łagodzić wykwity trądzikowe lub zapobiegać ich wystąpieniu.
Jakie są zalecenia dietetyczne dla osób ze skłonnością do trądziku?
Z uwagi na przytoczone powyżej doniesienia (a także wiele innych, podobnych), American Academy of Dermatology (AAD) opublikowała w zeszłym roku obszerne wytyczne dotyczące leczenia oraz pielęgnacji skóry trądzikowej. Jeśli chodzi o działania dietetyczne, ta organizacja zaleca przede wszystkim, aby osoby ze skłonnością do trądziku:
- stosowały dietę o niskim indeksie glikemicznym (czyli np. bogatą w węglowodany złożone, w tym w błonnik, a ubogą w cukry proste),
- unikały w diecie dużych ilości mleka oraz serwatki (czyli białka zawartego w mleku),
- spożywały produkty bogate w kwasy omega-3.
Warto dodać, że z wytycznych AAD wynika, że jedzenie czekolady (która bywa „oskarżana” o wywoływanie trądziku) nie tylko nie pogarsza stanu skóry, lecz może go wręcz poprawiać. W tej kwestii należy mieć na uwadze, że doniesienia dotyczące wpływu czekolady na powstawanie trądziku są niejednoznaczne i często nierozstrzygające – czyli nie ma pewności, jak ta konkretna przekąska działa na trądzik.
Trzeba też pamiętać, że czekolada mleczna, biała czy gorzka to nie to samo, a każdy z tych produktów może inaczej wpływać na zdrowie. Więcej na ten temat przeczytasz w jednej z naszych poprzednich analiz.
Czy słodycze zwiększają ryzyko wystąpienia trądziku?
Przyjrzeliśmy się już najnowszym doniesieniom naukowym dotyczącym wpływu diety na trądzik oraz stanowiskom organizacji zajmujących się zdrowiem. Jaki zatem jest werdykt: czy słodycze są przyczyną wykwitów skórnych, czy też nie?
Wygląda na to, że jedna słodka przekąska nie zmieni drastycznie stanu skóry, ale jeśli ktoś stosuje niezdrową dietę, zbyt bogatą w cukry proste, a do tego ma genetyczne predyspozycje do trądziku, to zwiększa u siebie ryzyko pojawienia się wykwitów skórnych.
University of Queensland (UQ) podsumowuje sprawę następująco:
„Trądzik to efekt działania wielu czynników, w tym nadmiernej produkcji łoju, zatkanych mieszków włosowych, działalności bakterii i stanu zapalnego. Zmiany hormonalne, szczególnie w okresie dojrzewania i menstruacji, również odgrywają znaczącą rolę. […] Niektóre badania sugerują, że dieta o wysokim indeksie glikemicznym może zaostrzyć trądzik […]. Reakcje poszczególnych osób mogą się różnić, dlatego najlepiej jest monitorować u siebie wpływ diety na skórę. Ogólnie rzecz biorąc, utrzymanie zrównoważonej diety i właściwej pielęgnacji skóry jest bardzo istotne w leczeniu trądziku”.
Jak łagodzić trądzik za pomocą diety?
W ramach podsumowania należy stwierdzić, że organizacje zajmujące się zdrowiem, dermatologią i edukacją żywieniową, takie jak Cleveland Clinic, Harvard Medical School, Polskie Towarzystwo Dermatologiczne (s. 625) czy Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) są zgodne co do tego, że w profilaktyce i terapii trądziku istotna jest zrównoważona dieta oraz zdrowy tryb życia.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) publikuje następujące zalecenia:
„Badania wykazują korzystny wpływ diety z ograniczoną ilością cukrów prostych na zmiany trądzikowe. Produkty takie, jak słodycze, słodkie napoje, a także produkty zbożowe o wysokim stopniu oczyszczenia (np. mąka pszenna, jasne pieczywo, płatki błyskawiczne) charakteryzują się wysokim indeksem glikemicznym (IG) […], wpływają negatywnie m.in. na produkcję łoju, sprawiając, że jest on gęstszy, co prowadzi do zapychania porów i zaostrzenia zmian trądzikowych. Wybieranie produktów z niskim IG jest w zasadzie jedyną interwencją żywieniową zalecaną przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne w leczeniu trądziku […]. Ograniczenie spożycia słodyczy i innych produktów z wysoką zawartością cukru może przynieść realne korzyści osobom z cerą trądzikową, zwłaszcza jeśli do tej pory produkty te pojawiały się regularnie w ich diecie”.
Kontroluj polityków!
Patrz władzy na ręce i wspieraj niezależność.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
