Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Zdrowie 
4 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
4 min czytania
[Imponderabilia] Jaka część wojskowego budżetu idzie na badania i rozwój?
[Imponderabilia] Jaka część wojskowego budżetu idzie na badania i rozwój?
Kiedy patrzymy na ten budżet globalnie, obronnościowy, to musimy też zastanowić się, czy my dobrze rozkładamy akcenty. Bo na badania i rozwój w ramach budżetu MON idzie mniej niż 0,5 proc. dzisiaj.
Częściowa prawda
Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy:
- zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
- rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.
Częściowa prawda
Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy:
- zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
- rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.
Bezpieczeństwo - Budżet MON na 2025 rok przewiduje 123,5 mld zł wydatków (str. 1). Na działalność badawczo-rozwojową zaplanowano ok. 0,85 proc. tej kwoty, czyli 1,05 mld (str. 47).
- Po uwzględnieniu dotacji celowej na projekty wojskowe w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w wysokości 250 mln, będzie to 1,05 proc. (str. 245).
- Z kolei na tle całkowitych (s. 13) wydatków na obronę narodową, z uwzględnieniem Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (186,6 mld zł), badania i rozwój to jedynie 0,7 proc.
- Wydatki na badania i rozwój nie stanowią mniej niż 0,5 proc. budżetu MON, jednak rzeczywiście to niewielki ich odsetek. Dlatego wypowiedź Magdaleny Biejat oceniamy jako częściową prawdę.
Biejat chce niezależności przemysłu zbrojeniowego
Magdalena Biejat, wicemarszałkini Senatu i kandydatka Nowej Lewicy w wyborach prezydenckich, podczas rozmowy z Karolem Paciorkiem, na kanale „Imponderabilia”, wypowiadała się na temat polityki obronnej. Mówiła, że obecnie nie trzeba już zwiększać środków na zbrojenia, bo te już są wysokie.
Jednocześnie, jej zdaniem, z obecnego budżetu na obronność jak największą część warto przeznaczyć na budowanie niezależności i rozwijanie przemysłu zbrojeniowego.
Jednym z problemów, na który wskazała Biejat, są niskie wydatki na badania i rozwój w ramach polityki obronnej. Polityczka podała, że są niższe niż pół procenta całego budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej (MON).
Tylko 1 proc. na innowacje
W 2025 roku w budżecie MON zaplanowano wydatki na poziomie 123,5 mld zł (s. 1). Z tych pieniędzy na działalność badawczo-rozwojową ma być przeznaczone ok. 1,05 mld zł (s. 47), czyli 0,85 proc. budżetu.
W swoim budżecie MON uwzględnił środki, które mają trafić do Agencji Uzbrojenia, Centrum Zasobów Cyberprzestrzeni Sił Zbrojnych i Dyrektora Generalnego MON. Dodatkowo w budżecie państwa przewidziano 250 mln zł (s. 245) dla Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) na projekty badawcze i celowe w dziedzinie obronności (część 75221).
Po uwzględnieniu tych środków okazuje się, że wydatki na badania i rozwój stanowią 1,05 proc. budżetu. Nie jest to więc mniej niż 0,5 proc. Nawet na tle całkowitych wydatków na zbrojenia (186,6 mld zł), uwzględniających poza budżetem także Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (s. 13), badania i rozwój stanowią więcej, bo 0,7 proc. Trzeba jednak przyznać, że to wciąż niewielki odsetek.
W praktyce może być mniej
Warto pamiętać, że budżet to plan wydatków, a nie każdy plan udaje się zrealizować w 100 proc. Jak wskazują eksperci (np. 1, 2, 3), w przeszłości zdarzało się, że planowane wydatki na badania i rozwój w wojsku były niższe od zakładanych.
Do 2022 roku, co wykazała Najwyższa Izba Kontroli (1, 2), ostateczne środki przekazane na działalność badawczo-rozwojową były o ponad 80 proc. niższe niż te uchwalone pierwotnie w budżetach. Ostatecznie wydane kwoty nie przekraczały 0,5 proc. budżetu ministerstwa.
Działo się tak do kwietnia 2022 roku, czyli do wejścia w życie ustawy o obronie Ojczyzny, obowiązywała zasada przeznaczania 2,5 proc. budżetu obronnego na badania i rozwój (art. 7 ust. 3b).
Realizacja wydatków na cele badawczo-rozwojowe w wojsku w 2023 roku wyglądała już lepiej. Według NIK, plan w tym zakresie zmniejszono jedynie o kilka mln zł i zrealizowano prawie w całości (s. 53). Dokładnego sprawozdania za 2024 roku jeszcze nie ma. Wstępne szacunki wskazują na wykonanie budżetu obronnego w 99,9 proc.
Demagog współpracuje z kanałem „Imponderabilia”
W ramach współpracy z Karolem Paciorkiem, prowadzącym kanał „Imponderabilia”, sprawdzamy wypowiedzi kandydatów na prezydenta – gości jego kanału. Skróty naszych analiz zobaczysz na nagraniu rozmowy z kandydatem. Ich pełne wersje przeczytasz na naszej stronie.
Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.
Kontroluj polityków!
Patrz władzy na ręce i wspieraj niezależność.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
