Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Zdrowie 
6 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
6 min czytania
Polityczni koledzy Trzaskowskiego atakowali Nawrockiego. Skąd mieli film?
Polityczni koledzy Trzaskowskiego atakowali Nawrockiego. Skąd mieli film?
Najpierw się pojawiły te reklamy w necie, a później różni ludzie [np. Adam Szłapka i Sławomir Nitras – przyp. Demagog] je wykorzystywali.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
- Przed pierwszą turą wyborów dwa profile: Wiesz jak nie jest oraz Stół Dorosłych, przeznaczyły prawie 0,5 mln zł na reklamy na Facebooku i Instagramie, które zachęcały do głosowania na Rafała Trzaskowskiego oraz krytykowały Karola Nawrockiego i Sławomira Mentzena. Zgodnie z ustaleniami Wirtualnej Polski oraz Demagoga w sprawę była zaangażowana węgierska spółka Estratos.
- W dniach 6–14 maja profil Wiesz jak nie jest promował spot, który krytykował Karola Nawrockiego za znajomość z Wielkim Bu – byłym gangsterem i zawodnikiem freak fight.
- Tydzień wcześniej, 28 kwietnia, niemal identyczny spot w krótkim odstępie czasu udostępniło w mediach społecznościowych wielu polityków KO (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Film pokazała też TVP Info, która za źródło podała profil wiceministra Cezarego Tomczyka w serwisie X. Potwierdzili to dla nas eksperci z Instytutu Monitorowania Mediów.
- Przed 28 kwietnia ten spot nie pojawił się w internecie, nie natrafiliśmy na niego na Facebooku, na Instagramie, w serwisie X ani na TikToku. Na tej podstawie wypowiedź oceniamy jako fałsz.
Zagraniczna ingerencja w wybory?
Po pierwszej turze wyborów prezydenckich Sławomir Mentzen, który zajął trzecie miejsce z wynikiem 14,81 proc., zaprosił Karola Nawrockiego i Rafała Trzaskowskiego na rozmowę. Wywiady transmitowano na kanale Mentzena na YouTubie.
Kandydat Koalicji Obywatelskiej odwiedził polityka Konfederacji w sobotę, 24 maja. Podczas rozmowy lider Konfederacji zapytał go o sprawę ingerencji w proces wyborczy, opisaną przez naszą redakcję oraz Wirtualną Polskę.
Chodzi o profile w mediach społecznościowych, które pod pozorem kampanii profrekwencyjnej wykupiły reklamy za prawie 0,5 mln zł. Zachęcano w nich do głosowania na Trzaskowskiego i atakowano Nawrockiego oraz Mentzena.
Trzaskowski: To było tysiące razy wyjaśniane
W odpowiedzi kandydat KO stwierdził, że nawet nie widział tych reklam. Wtedy Mentzen zwrócił mu uwagę, że jeden z tych spotów udostępniali jego przyjaciele z partii i to tydzień przed promocją tego spotu przez wspomniane profile.
Rafał Trzaskowski wyjaśnił, że z jego perspektywy wspomniane spoty najpierw pojawiły się „w necie”, a dopiero potem były wykorzystane przez profile. Dodał, że jego koledzy podawali dalej ten film, podobnie jak memy z sieci. Wbrew jego słowom kolejność wydarzeń była inna.
Dwa podejrzane profile
Przed pierwszą turą wyborów dwa profile w mediach społecznościowych: Wiesz jak nie jest i Stół Dorosłych, wykupiły reklamy za kwotę ok. 460 tys. zł. Na Facebooku i na Instagramie konta te zachęcały do oddania głosu na Rafała Trzaskowskiego oraz krytykowały Karola Nawrockiego i Sławomira Mentzena.
Z naszego śledztwa dowiesz się, że w sprawę była zaangażowana zagraniczna spółka Estratos, a podobne działania były realizowane też w Hiszpanii i na Węgrzech.
Spot z Wielkim Bu. Kto pokazał go jako pierwszy?
Od 6 do 14 maja profil Wiesz jak nie jest promował na Facebooku i na Instagramie nagranie, w którym krytykowano Karola Nawrockiego za znajomość z Wielki Bu – byłym gangsterem i zawodnikiem freak fight.
Z danych Biblioteki Reklam Meta wynika, że film wyświetlono w mediach społecznościowych ponad milion razy. To jeden ze spotów, które Ośrodek Analizy Dezinformacji NASK określił w swoim komunikacie mianem „próby ingerencji w kampanię wyborczą”.
Co istotne, niemal identyczny spot pojawił się w sieci już wcześniej. 28 kwietnia film udostępniali w mediach społecznościowych politycy Koalicji Obywatelskiej (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Wśród nich m.in. minister ds. UE Adam Szłapka oraz minister sportu i turystyki Sławomir Nitras.
Skoordynowana publikacja?
Filmy na profilach osób powiązanych z KO były publikowane w krótkim odstępie czasu w godzinach porannych, między 7 a 8 rano. Już o 7:03 film w serwisie X udostępnili Cezary Tomczyk i Sławomir Nitras. Minutę później zrobił to Roman Giertych.
W ciągu następnych 10 minut film opublikowali też m.in. Adam Szłapka, Agnieszka Pomaska i Barbara Nowacka, a po godzinie 8:00 nagranie znalazło się na kolejnych dwóch profilach: Borysa Budki i Młodych Demokratów – młodzieżowego stowarzyszenia współpracującego z Platformą Obywatelską.
Spot udostępniany przez polityków jest łudząco podobny do tego, który później promowało konto Wiesz jak nie jest. Widoczne są tylko drobne różnice edytorskie (m.in. zmienione miejsca źródeł lub pominięte napisy z linkami do źródeł materiałów).
Zdaniem analityka Jakuba Kubajka świadczy to o tym, że oba spoty mogą pochodzić z tego samego materiału edytowalnego. Podobieństwo jest widoczne na przygotowanym przez niego zestawieniu obu filmów.
🎞️Film atakujący Nawrockiego, promowany przez stronę „Wiesz Jak Nie Jest”, która według informacji WP jest związana z Estratos, jest bliźniaczo podobny do filmu udostępnianego przez polityków KO pod koniec kwietnia.
🔎Filmy te zawierają nieznaczne różnice edytorskie, które… pic.twitter.com/HSPzBZ11b2
— Jakub Kubajek (@Jakub_Kubajek) May 20, 2025
Filmik z Nawrockim pokazano w TVP Info
Dodajmy, że tego samego dnia (28 kwietnia) przed południem spot wyemitowano też w TVP Info. Odnotowali to internauci na platformie X.
O potwierdzenie tego faktu zwróciliśmy się do ekspertów z Instytutu Monitorowania Mediów. Potwierdzili oni, że o 11:39 na antenie tej stacji pokazano ten właśnie film, a jako jego źródło przywołano profil w serwisie X wiceministra Cezarego Tomczyka, polityka KO.
A co przed 28 kwietnia?
Według naszych ustaleń przed tym dniem spot nie pojawił się w sieci. To przeczy słowom Rafała Trzaskowskiego. Nie natrafiliśmy na niego ani na Facebooku, ani na Instagramie, ani w serwisie X, ani na TikToku.
Politycy KO przywoływali wcześniej temat Wielkiego Bu i jego znajomości z Nawrockim. Przykładowo: 18 stycznia ich zdjęcie opublikował w serwisie X Sławomir Nitras. To jednak nie ten sam spot, który był obecny w płatnych reklamach.
Kontroluj polityków!
Patrz władzy na ręce i wspieraj niezależność.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
