Wotum po wyborach

Dzień po wyborach prezydenckich, w których zwyciężył Karol Nawrocki, premier Donald Tusk uznał wyniki głosowania i zapowiedział złożenie wniosku o wotum zaufania, który rozpatrzono ostatecznie 11 czerwca 2025 roku. 

Wierzę w Was, wierzę w Polskę. pic.twitter.com/4CYOCPnW7y

— Donald Tusk (@donaldtusk) June 2, 2025

Wniosek premiera poparli wszyscy posłowie koalicji rządzącej, przeciwko niemu zagłosowali politycy Klubu Poselskiego Konfederacja, PiS oraz trzech kół poselskich: Razem, Wolnych Republikanów i Konfederacji Korony Polskiej. W efekcie Sejm udzielił radzie ministrów wotum zaufania.

Mucha o głosowaniu nad wotum zaufania

Kilka dni przed tym głosowaniem posłanka Joanna Mucha przyznała na antenie TOK FM, że pomimo negatywnych odczuć związanych z działalnością rządu, poprze wotum zaufania. Wiceprzewodnicząca partii Polska 2050 uznała wotum za sposobność do rozmów o tym, jak powinna wyglądać koalicja. 

Polityczka chce po przegłosowaniu wotum wprowadzić zmiany w funkcjonowaniu rządu. – Myślę, że wszyscy wiemy, że potrzeba chwili jest taka, że zagłosujemy za tym wotum. Natomiast nie będzie już dłużej tak, że będziemy w tej koalicji bez możliwości realizowania naszych postulatów – powiedziała [czas nagrania: 10:47].

– To wotum w ogóle mnie nie zaskakuje, byłam absolutnie przekonana, że taka sytuacja będzie miała miejsce – skomentowała [czas nagrania: 10:50] decyzję premiera Joanna Mucha. Posłanka dodała: – Ja już jestem bardzo długo w polityce i pamiętam wotum nieufności ogłaszane przez premiera Tuska dwa, trzy razy w kadencji 2007–2014 [czas nagrania: 09:32]. 

Jednak terminy „wotum nieufności” oraz „wotum zaufania” nie są równoznaczne. Z naszej analizy dowiesz się, w jakich sytuacjach stosuje się każde z tych określeń.

Wotum nieufności jako sposób na dymisję rządu

Zgodnie z Konstytucją RP członkowie Rady Ministrów ponoszą przed sejmem odpowiedzialność za swoją działalność (art. 157). W związku z tym możliwe jest odwołanie ich poprzez wyrażenie wotum nieufności. Do zgłoszenia wniosku w tej sprawie potrzebnych jest co najmniej 46 posłów – w przypadku wotum wobec rządu (art. 158 ust. 1) – lub 69 posłów, jeżeli wotum nieufności dotyczy wybranego ministra (art. 159). 

W obu tych sytuacjach wspomniany wniosek może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni od jego zgłoszenia (art. 158 ust. 2). Co istotne, w przypadku, gdy wnioskodawcy chcą odwołać premiera i cały rząd, są zobowiązani do wskazania kandydata na urząd prezesa Rady Ministrów, czyli do wyznaczenia osoby, która zastąpiłaby obecnego premiera po jego dymisji (art. 158). Jest to tak zwane konstruktywne wotum nieufności.  

Każdorazowo do przyjęcia uchwały i do wyrażenia wotum nieufności jest potrzebna większość głosów ustawowej liczby posłów (art. 158 i 159). W  przypadku odwołania w ten sposób rządu Prezydent RP przyjmuje jego dymisję, a na stanowisko premiera powołuje zaproponowanego wcześniej kandydata, który wybiera członków Rady Ministrów i wraz z nimi składa przysięgę (art. 154 ust. 1). Konsekwencją wyrażenia przez sejm wotum nieufności wobec ministra jest odwołanie tego ministra przez prezydenta (art. 159 ust. 2).

Kto komu nie ufa najbardziej?

Obecna kadencja Sejmu nie jest pierwszą, w trakcie której Donald Tusk pełni funkcję premiera. Wcześniej przewodził on Radzie Ministrów dwukrotnie, w latach 2007–2011 oraz 2011–2014. W tym okresie wobec rządu Donalda Tuska zgłaszano wota nieufności – wystosowało je Prawo i Sprawiedliwość (PiS).

W 2013 roku ta partia złożyła wniosek o konstruktywne wotum nieufności, motywowany zmianą układu sił w Sejmie. Wniosek nie został przyjęty. Ponowiono go rok później, a źródłem zarzutów, z którymi musiał się wówczas zmierzyć premier, była tzw. afera podsłuchowa. Jako kandydata do roli prezesa Rady Ministrów, podobnie jak w 2013 roku, wskazano wtedy profesora Piotra Glińskiego. Także to wotum nie zostało przyjęte.

Dodatkowo w VI i w VII kadencji (2007–2015) wpłynęło do Sejmu łącznie 20 wniosków o wotum nieufności wobec ministrów rządów Donalda Tuska (s. 82). 18 z nich dotyczyło ministrów z nadania Platformy Obywatelskiej. 

Jeszcze więcej wniosków o wotum nieufności trafiło do Sejmu podczas rządów Beaty Szydło oraz Mateusza Morawieckiego: w latach 2015–2019 złożono ich 19, a w latach 2019–2023 tylko o jeden mniej. Daje to łącznie liczbę 37 wniosków (s. 82).

Aprobata sejmu warunkiem sprawowania rządów

W przeciwieństwie do wotum nieufności wotum zaufania to przejaw aprobaty sejmu wobec działalności rządu. Każdy nowy rząd musi uzyskać wotum zaufania, gdy obejmuje władzę (art. 154 i 155). Zgodnie z artykułem 160 Konstytucji RP prezes Rady Ministrów może również złożyć wniosek o wotum zaufania podczas trwającej kadencji rządu. Ma to na celu potwierdzenie poparcia sejmu dla rządu. 

A co się stanie, jeśli rząd nie zdobędzie większości? Konsekwencją niewyrażenia przez sejm zaufania do rządu jest rezygnacja członków Rady Ministrów z zajmowanych stanowisk (art. 162 ust. 2). Konieczne jest wtedy wyłonienie nowego rządu.

100-proc. skuteczność wotum zaufania

Poza tegorocznym przypadkiem w historii III RP doszło sześć razy do sytuacji, w której prezes Rady Ministrów zawnioskował o wotum zaufania w trakcie kadencji. Zrobili to następujący premierzy: Leszek Miller (w 2003 roku), Marek Belka (w 2004 roku), Donald Tusk (w 2012 roku i w 2014 roku) oraz Mateusz Morawiecki (w 2018 roku i w 2020 roku). 

W poprzednich kadencjach Donald Tusk wnioskował dwa razy o wotum zaufania. Pierwsze wotum miało charakter podsumowujący dotychczasową pracę rządu – premier złożył sprawozdanie z działalności Rady Ministrów. Za wnioskiem zagłosowały 233 osoby, w związku z czym Sejm wyraził wotum zaufania.

Głosowanie nad drugim z wniosków odbyło się po tzw. aferze podsłuchowej – wotum zaufania udzielono dzięki poparciu 237 posłów. Wcześniej w tym samym roku PiS wnioskował o wotum nieufności wobec Tuska.

Kontroluj polityków!

Patrz władzy na ręce i wspieraj niezależność.

Wpłacam